ریشه اغلب مشکلات و گرفتاری‌های بشر به “گناه” خود انسان بر می‌گردد و به همین جهت قرآن مجید بر خودداری از گناهان به ویژه معاصی کبیره تاکید زیادی کرده و درباره برخی از آنها از جمله کم فروشی، رباخواری، ترک نماز و ریا کرارا هشدار داده است.

اغلب بدبختی هایی که دامنگیر فرد یا جامعه می‌شود، همانا آلودگی بر گناه و معصیت است. گناه یعنی مخالفت با قوانین الهی و پیروی بدون قید و شرط از تمایلات و هوای نفس، پیروی از تمایلات نفسانی که برخلاف قوانین تکوین باشد. در اینجا چند نمونه از گناهان کبیره را که قرآن مجید کرارا بر آنها تاکید کرده مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ترک نماز: خداوند مهربان درباره این عبادت بزرگ، یعنی نماز بیش از 122 آیه نازل فرموده است. نماز در برابر نعمت‌های بیشماری که خداوند به ما ارزانی داشته سپاسگذاری و شکر نعمت محسوب می شود. نماز بهترین راهنمایی است که انسان را از گناه باز می دارد و او را در صراط مستقیم استوار می سازد. خداوند متعال کسانی را رستگار معرفی می کند که در نماز خشوع و حضور قلب دارند. ترک نماز از گناهانی است که قرآن مجید درباه آن وعده عذاب داده است.

رسول خدا (ص) در مورد ترک نماز فرموده کسی که نماز خود را سبک بگیرد و در بجا آوردنش سستی نماید خداوند او را به پانزده مبتلا می سازد، شش بلا در دنیا و سه تا در موقع مردنش و سه تا در قبر و سه تا در قیامت هنگامی که از قبر بیرون می آید. اما شش بلای دنیوی اینکه خداوند برکت را از عمرش کم می کند؛ برکت را از روزیش بر می دارد؛ از صورتش نشانه نیکوکاران را بر می دارد؛ هر کار خیری کند پذیرفته نمی شود و برای او اجری ندارد؛ دعایش مستجاب نمی شود و از دعای نیکوکار بهره ای ندارد.

 کم فروشی: قرآن درباره کم فروشی و تقلب در وزن و پیمانه شدیدا هشدار داده و می فرماید “وای بر کم فروشان آنها که به هنگام خرید، حق خود را به طور کامل می گیرند. به هنگام فروش از کیل و وزن کم می گذارند”. اصولا حق و عدالت و نظم و حساب در همه چیز و همه جا یک اصل اساسی و حیاتی است. بنابراین، هرگونه انحراف از این اصل، خطرناک و خیانت و تقلب در امر معاملات پایه های اطمینان و اعتماد عمومی را که بزرگترین پشتوانه اقتصادی ملتهاست ویران می سازد.

 رباخواری: رباخواری تعادل اقتصادی را در جامعه ها به هم می زند، چرا که رباخواری یک نوع تبادل اقتصادی ناسالم است که عواطف و پیوند ها را سست می کند و موجب دشمنی در دلها می شود. در روایات اسلامی به اثر سوء اخلاقی ربا اشاره شده است. البته در چند مورد ربا حلال است که عبارتند از اینکه مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد؛ زن و شوهر دایمی از یکدیگر ربا بگیرند و پدر و فرزند از یکدیگر ربا بگیرند.

خداوند کریم برای فرد رباخوار عذابی دردناک قرار داده، طوری که پیغمبر اکرم (ص) فرمود، “کسی که ربا بخورد خداوند شکمشی را به مقدار آنچه خورده از آتش پر می کند، پس اگر از ربا مال بدست آورد عملش را نمی پذیرد و همیشه مورد لعن خدا و ملائکه است.

 ریا: اصل “ریا” از کلمه رویت است و در اصطلاح به معنی “طلب مقام و منزلت در قلوب مردم است” که به وسیله نشان دادن اعمال خوب و تظاهر فراهم می شود. ریا مراتب مختلفی دارد و بعضی از درجات آن شدیدتر است. اقسام ریا بنا بر پایه های سه گانه آن مختلف می گردد که آن پایه ها عبارتند از: نیت ریا، اسباب ریا و هدف ریا.

نیت ریا اینکه منظور شخص به هیچ وجه ثواب کار نباشد. مثلا در میان مردم نماز واجب و مستحب را می خواند، اما اگر تنها باشد اصلا آن نمازها را نمی خواند. اسباب ریا یعنی وسیله ای که در آن ریا صورت می پذیرد و هدف ریاکار یعنی اینکه غرض وی از ریاکاری آن باشد که به امر حلالی از امور دنیایی همچون دارا شدن مال یا ازدواج با زنی دست یاید.