اگر به قرآن کریم مراجعه کنیم، به روشنی درک خواهیم کرد که قرآن کریم برای کسی که امامت جامعه را در اختیار می‌گیرد، چند ویژگی اساسی بیان کرده است؛ ما در این نوشتار به برخی از آنها می‌پردازیم.

خداى تعالى براى موهبت امامت، دو سبب معرّفى کرده است: صبر و یقین؛ یعنی امام کسی است که در امتحانات الهی هم صبور است و هم دارای عالی‌ترین مرتبه یقین است. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُونَ [سجده/ 24] و از میان آن‌ها امامان (و پیشوایانى) برگزیدیم که به فرمان ما(مردم را) هدایت مى‏‌کردند، به خاطر این‌که شکیبایى نمودند و به آیات ما یقین داشتند».

قرآن درباره حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) مى‏‌فرماید: «وَ کَذلِکَ نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَکُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ [انعام/ 75] این‌چنین ملکوت آسمان‌ها و زمین را به ابراهیم(علیه‌السلام) نشان دادیم، تا اهل یقین گردد». از ظاهر این آیه فهمیده‏ مى‏‌شود که نشان دادن ملکوت، مقدمه افاضه نمودن نعمت یقین است، لذا هیچ‌‏گاه یقین، از مشاهده ملکوت، جدا نیست. بنابراین، امام باید داراى یقین باشد؛ انسانى که عالم ملکوت برایش مکشوف و کلماتى از خداوند برایش محقق گشته باشد.

لذا از این آیات استفاده می‌شود امام کسی است که هیچ حجابی بین او و ملکوت نیست و خداوند متعال همه اشیا و همه آسمان و زمین را به او نشان داده است؛ او کسی است که با اتصال به عالم بالا، عالم به ملکوت و باطن اشیا و باطن انسان‌هاست. اوست که می‌داند در قلب و روح انسان‌ها چه می‌گذرد و اگر کسی قابلیت هدایت را داشته باشد، او را از راه هدایت باطنی هدایت می‌کند و به مقصد می‌رساند.

شاخصه مهم دیگر امام «صبر» است؛ یعنی امام کسی است که در برابر تمام ناملایمات و سختی‌های جامعه صبر خواهد کرد؛  هم‌چنین او کسی است که در برابر تمام امتحانات الهی صبر کرده و موفق از آن‌ها بیرون می‌آید. امام با موفقیت در برابر این سختی‌ها و امتحانات الهی است که توانسته است به مقام امامت برسد.

این در حالیست که امیرالمومنین(علیه‌السلام) در بیان شرح حال خود می‌فرماید: «لو کشف الغطاء ما ازددت یقینا: اگر تمام حجاب ها(مجهولات) کنار روند، بر یقین من افزوده نمی‌شود».[1] یعنی اگر تمام پرده ها کنار رود و قیامت بر پا شود و بهشت و جهنم دیده شود، چیزی بر یقین من اضافه نمی‌شود.

در نتیجه: صبر در برابر سختی‌ها و یقین به ملکوت دو شاخصه مهم امامت است.

____________________________________________________________________

[1]. غررالحکم، ص 118.