افرط و تفریط در هر کاری عواقب سویی دارد، در بحث انتظار هم باید پیوسته به " بودن در مسیر، طبق فرمایش پیشوایان اسلام " فکر کرد و نه مسیری دیگر، انجمن حجتیه یکی از انجمنهایی یود که با نیت خیلی خوبی (مقابله با بهاییت) بوجود آمد ولی عقاید تفریطی این انجمن، باعث بوجود آمدن یک نوع نگرش منفی نسبت به مسئله انتظار و تشکیل حکومت اسلامی در جامعه ی انقلابی ایران (دهه ی 40 و 50 شد) اینگونه نگرشهای منفی با خاصیت ایستایی نسبت به موضوع انتظار، مطلوب اسلام و مسلمین و تشیع نیست.

انتظار، امید و حرکت

غالبا هم همین است که انسان وقتی منتظر چیزیست تمام سعی و تلاش خود را برای رسیدن به آن منتظَر انجام می دهد، و وقتی ناامید بشود دیگر از تلاش باز می ایستد. در روایات اسلامی هم بر ناامید نشدن از انتظار حجت خدا تاکید شده است. امام على (علیه السلام) می فرماید: «انْتَظِرُوا الْفَرَجَ‏ وَ لا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ‏ فَإِنَّ أَحَبَّ الْأُمُورِ إِلَى اللَّهِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ؛[1]منتظر فرج باشید، و از روح خدا مأیوس نشوید، که محبوب ترین اعمال در پیشگاه خدا انتظار فرج است».

در این حدیث از انتظار به عنوان بهترین عمل یاد شده است، وقتی عملی بهترین باشد، قطعا داری ظرفیت و پتانسیل بالایست ولی باید از این ظرفیت و پتانسیل استفاده گردد. برخورد انفعالی و ناامیدانه با مسئله ای مثل انتظار منجی، آثار زیانباری بر عملکرد جامعه ی منتظر خواهد گذاشت.  امام زمان (علیه السلام) در حدیثی ما را به امیدواری در زمینه استفاده از فیوضات خودش، و نا امید نشدن از غیبت ظاهریش  فرا می خواند: «امّا وَجْهُ الاْنْتِفاعِ بی فی غَیْبَتی فَکَالاْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذا غَیَّبَتْها عَنِ الاْبْصارِ السَّحابُ؛[2]امّا چگونگى استفاده از من در غیبتم، همانند استفاده از خورشید است هنگامى که ابرها آن را از دیدگان پنهان نگاه دارد».

خورشید (امام زمان ــ علیهالسلام ــ )گر چه در پشت ابر باشد ولی منفعتش قطع نشده و کسانیکه را که در پی استفاده شدن از آن باشند؛ از گرمای وجود خود بهره مند می کند. بنابراین نباید غیبت طولانی او باعث رکود و دل مردگی در دلهای منتظران شود.

چنانکه در بالا هم اشاره شد، اگر منتظران بجای تلاش برای تححقق زمینه های ظهور، به برخوردهای انفعالی و ناامیدانه دست بزنند، پویایی و حرکت خود را از دست داده و زمینه مناسب برای حکومتهای جبار و انسانهای ظالم فراهم می شود. انجمن حجتیه [3] با همین رویکرد انفعالی، جلو نهضت امام خمینی (رحمةالله علیه) را گرفت و حاشیه هایی را بوجود آورد که هنوز هم گاهگاهی آن حرفها در گوشه و کنار شنیده می شود.

الغرض، انتظار فرجی راهگشاست که نیرو محرکه و پشتوانه ایی برای حرکت رو به جلو جامعه اسلامی (مخصوصا ایران) باشد، همین نیرو محرکه بود که جبهه های جنگ، ما را در مقابل ابرقدرتها و عوامل منطقه ای شان تقویت نمود و کاری کارستان انجام دادند که برای ما منشا عزت شد، و الان از یمن همان روزهای مقاومت و اقتدار، در راس مقاومت منطقه هستیم و دشمنان را ناامید ساختیم. مقاومت مردم و رزمندگان ما بدین خاطر بود که ناامیدی از خداوند و فیوضات ائمه ی اطهار (علیهم السلام) و حجت غائب از نظر را به هیچ وجه در دلهای خود راه ندادند.

سخن آخر

حضرت علی (علیه السلام) ما را از ناامید شدن در مقوله انتظار برحذر می دارد. در فرهنگ انتظار، از رکود و ایستایی نیاید سخن راند و باید  پویایی و حرک را سرلوحه کارهای خود قرار داد.

پی نوشتها

3ــ تحف العقول / النص / 106

2ــ غیبت شیخ طوسی ص292