مقصود از مهدی شخصی، آن است که حضرتش فردی معین، زنده، موجود و شناخته شده از نظر تبار و خاندان و شخص است.
مقصود از مهدی نوعی، آن است که فردی است نامعین که در زمانی مناسب زاده خواهد شد و قیام کرده، جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد. و آن مفهومی است کلی که یک مصداق دارد و بس.
از نظر منطق و برهان، «نوعی بودن مهدی» باطل و نادرست است؛ چرا که نقض غرض از قیام مهدی می‏شود؛ زیرا غرض از قیام او پرکردن جهان از عدل و داد است؛ ولی نوعی بودن مهدی، جهان را از ظلم و ستم پر خواهد کرد. در این صورت هر قدرتمند دروغ گویی می‏تواند این جامه را در بر کرده و ادعا کند که من مهدی هستم و به نام اقامه عدل، به جهانگیری پردازد. پس مدعیان مهدویّت بسیار خواهد شد و در هر زمانی و در هر سرزمینی، ممکن است چند تن ادعای مهدی بودن کنند و ساده دلان و نادانانی گرداگردشان جمع شوند و به ظلم و ستم بپردازند. جنگ، سراسر جهان را فرا گیرد و عالم از خونریزی و فتنه و آشوب، آکنده گردد.
بالاتر از این، ظلم و ستم، به نام عدل و داد به خورد جهانیان داده شود!
بنابراین، وجود مهدی نوعی، از نظر اجتماعی محال است.
از طرفی وعده ‏های قرآن و انبیا نیز باطل و دروغ خواهد بود. عقل نیز این نظریه را باطل می‏ شمارد. همچنین وجود مهدی پس از ظهور قابل انکار و تردید است؛ چون دلیلی برای آنکه او مهدی موعود است، وجود ندارد.
در تاریخ اسلام، می‏بینیم که مدعیان مهدویت، بسیارآمدند ورفتند؛ولی‏ خون‏ها ریختند وظلمها وستمها برپا کردند!
پس بایستی، مهدی، شخص معینی باشد که شناختش برای خلق آسان باشد و اشتباهی در تشخیص او رخ ندهد.
مهدی نوعی، با اسلام منافات دارد؛ چون روایات متواتری وارد شده که آن حضرت، شخصی معیّن، موجود و زنده است. از طرفی مهدی نوعی مستلزم آن است که سال‏ها زمین خالی از حجّت باشد و این هم بر خلاف اصول و مبانی اسلام است. با این حال، مدعیان مهدویّت، همگی از میان مسلمانان برخاسته‏ اند؛ کسانی که از اصول و مبانی اسلام خبر نداشته اند و یا آگاه بوده و حقیقت را به مسلمانان نگفته ‏اند! [1] .
یکی از دانشمندان شیعه در این باره نوشته است:
«موضوع مهدی‏ علیه السلام نه اندیشه چشم به راه نشستن کسی است که باید زاده شود، و نه یک پیشگویی است که باید در انتظار مصداقش ماند؛ بلکه واقعیت استوار و فرد مشخصی است که خود نیز، در انتظار رسیدن هنگام فعالیتش به سر می‏برد. در میان ما - با گوشت و خون خویش - زندگی می‏کند؛ ما را می‏بیند و ما نیز او را می‏بینم. در فضای دردها، رنج‏ها و آرزوهای ما است و در اندوه و شادی ما شریک است، شکنجه ‏های آزردگان و تیره روزی ناکامان زمین و بیداد ستمگران را - دور یا نزدیک - می‏بیند و به انتظار لحظه ‏ای است که فرا رسد و دست پر توان خویش را سوی همه رنج کشیدگان، محرومان و سیه‏روزان دراز کند و طومار ستمگران را بریده و در هم پیچید.
البته تقدیر این رهبر منتظر، چنین است که خود را آشکار نسازد، با اینکه همراه با دیگران، لحظه موعود را انتظار می‏کشد، خود را به آنان ننمایاند.
... در احادیث نیز، پیوسته «انتظار فرج» و در خواست ظهور مهدی ‏علیه السلام ترغیب و توصیه شده است تا مؤمنان همواره چشم به راه او باشند. این تشویق، تحقق همان همبستگی روحی و وابستگی وجدانی منتظران ظهور و رهبرشان است. چنین بستگی و پیوندی، جز با اینکه مهدی‏ علیه السلام را هم اکنون انسانی تجسم یافته بشماریم، پدید نمی‏آید. تجسم یافتن مهدی ‏علیه السلام تحرک تازه‏ای به «فکر انتظار منجی» می‏بخشد و آن را از توانایی و آفرینندگی بیشتری برخوردار می‏کند. گذشته از آن، در انسانی که به طرد ستم‏ها پرداخته و رهبر منتظر خود را نیز هم درد، هم رنج، همسان و وابسته به خویش احساس می‏کند، نوعی مقاومت و شکیبایی - در برابر دردهایی که در اثر محرومیت به او رسیده - ایجاد می‏شود. [2] .

پی نوشت ها:
[1] راه مهدی ‏علیه السلام، ص 63 و 64.
[2] سید محمد باقر صدر، جستجو و گفتگو پیرامون امام مهدی ‏علیه السلام، ص 8 - 6.