انسان سه ساحت وجودی دارد : طبیعی(حیوانی) ،عقلانی (انسانی) و الٰهی و عرفانی . 

انسان ابتدا یک موجود طبیعی است و حیوانیت بالفعل دارد . حرکت انسان از یک موجود طبیعی به سمت احیاء عقل و انسانیت و تقویت بعد عرفانی به کمک عقل و تفکر را تهذیب نفس می گویند . 

نکته : بایستی توجه داشت خودشناسی ؛ مقدمه خودسازی است ‌ . 
و «خود» مجموعه ای است از توانایی ها و گرایش ها که کمال آن قرب الهی است . 
خودسازی = اصلاح خود (نفس)
(فی المثل در هر شخص رذایلی اخلاقی وجود دارد و بعضا اشخاص ذاتاً حسود یا بدبین ، یا حریص یا زودجوش و ... هستند یا بعضاً اشخاص گرایش پیدا می کنند به صفاتی مانند دروغ گویی ، کلاه برداری و ... که این صفات بایستی در شخص اصلاح شود و به این عمل تهذیب نفس (پاک سازی درون) می گویند). 

امام صادق (ع) می فرمایند : «نفست را چون دشمنی شمار که با آن جنگ می کنی.»
وسائل الشیعه / حر عاملی 

مراحل تذکیه نفس : 

۱) مرحله ی تخلیه : پیراستن باطن از رذایل نفسانی و خارج شدن از اطاعت شهوات و غضب .

۲) جلای نفس : مطابق ساختن اعمال و ظواهر با آداب شرعی . یعنی انجام واجبات و ترک محرمات ، و عمل به مسحبات و ترک مکروهات .

۳) آراستن : آراستن باطن به فضایل و کمالات معنوی و اخلاق و صفان الٰهی . 

۴) سلوک : فانی شدن روح از خود در شهود حق ؛ این مرحله را فنا نیز می نامند .

نکته : هر کدام از این مراحل خود دارای مراحل و منازلی است که شمار آن ها به بیش از سی می رسد . 

نکته ۲ (مهم) : ائمه میانبر قرب الی اللّٰه هستند / آیت اللّٰه بهجت . 

نکته ۳ : خودسازی جهاد اکبر است (پیامبر (ص)) . و مقدمه ای برای شهادت و فدا شدن در راه حق و محبوب .

آینه چون نقش تو بنمود راست 
خود شکن آیینه شکستن خطاست 
#ناصر_خسرو 
به راستی اگر چنان که شایسته است نیستیم ، تهذیب نفس شایسته ترین عمل است .